Udar cieplny u psa - jak mu zapobiec i co zrobić, gdy już wystąpi?

Letnia aura sprzyja długim spacerom i wypoczynkowi na świeżym powietrzu. Wysoka temperatura stanowi jednak poważne zagrożenie dla zdrowia czworonogów, które nie potrafią efektywnie chronić się przed przegrzaniem. W jaki sposób dbać o pupila w czasie upałów? Jak rozpoznać udar słoneczny u psa?

Termoregulacja u psów

Psy mają ograniczone możliwości oddawania nadmiaru ciepła do otoczenia. Gruczoły potowe występują u nich jedynie na opuszkach łap i nie odgrywają istotnej roli w termoregulacji. Dodatkowo u psów przeważają receptory odpowiedzialne za odbiór zimna, przez co na wzrost temperatury reagują one powoli. Podstawowym mechanizmem chroniącym psy przed przegrzaniem jest ziajanie, które pozwala pozbywać się nadmiaru ciepła poprzez parowanie. Jego efektywności wyraźnie spada jednak, gdy wilgotność względna przekracza 35%. Przy wilgotności na poziomie 80% ziajanie nie pozwala już psom się chłodzić. W utrzymaniu prawidłowej temperatury pomagają reakcje fizjologiczne, wyzwalane przez podwzgórze: rozszerzenie naczyń krwionośnych i przyspieszenie krążenia krwi. Wbrew pozorom sierść w lecie dla psów nie jest balastem, lecz izolacją – chroniącą przed nagrzewaniem się organizmu. Psy w upalne dni odpowiednio dostosowują też swoje zachowanie do warunków: poszukują cienia, zwiększają pobór wody, ograniczają aktywność fizyczną.

Objawy udaru u psa

Prawidłowo temperatura ciała psa wynosi 37,5-39,2 °C. Do udaru cieplnego dochodzi najczęściej, gdy ciepłota ciała wzrasta do 40,5-43 °C. Udar cieplny u psa jest skutkiem przegrzania się organizmu i pojawia się, gdy zwierzak nie może odprowadzić nadmiaru ciepła za pomocą mechanizmów fizjologicznych i reakcji behawioralnych. Dzieje się tak zwykle, jeśli pies przebywa w otoczeniu o wysokiej temperaturze i wilgotności (bez dostępu do wody i cienia) czy też podejmuje intensywny wysiłek fizyczny w czasie upałów. Udar u psa może początkowo przypominać stan wyczerpania. Zauważyć można silne dyszenie i ziajanie, osłabienie, suchość błon śluzowych, obfite ślinienie się (gęstą i lepką śliną). Charakterystyczne dla udaru cieplnego są jednak objawy ze strony układu nerwowego, tj. drgawki, otępienie, dezorientacja, kłopoty z widzeniem. Obserwuje się także przyspieszoną akcję serca, wymioty i biegunki (często z domieszką krwi). Skutkiem udaru może być utrata przytomności, śpiączka, uszkodzenie narządów, niewydolność oddechowa.

Warto wiedzieć:

Na przegrzanie szczególnie narażone są psy, u których mechanizmy oddawania ciepła nie są w pełni sprawne. W grupie ryzyka znajdują się czworonogi ras brachycefalicznych (z krótkim pyskiem), o ciemnym umaszczeniu, otyłe, cierpiące na choroby układu oddechowego, krążenia i nerwowego, szczenięta oraz psi seniorzy. Ryzyko udaru zwiększa też stan odwodnienia.

Udar cieplny u psa – pierwsza pomoc

Udar cieplny u psa stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Jeśli zauważymy objawy mogące zwiastować u psa udar cieplny, powinniśmy niezwłocznie przystąpić do pierwszej pomocy. Należy dążyć do szybkiego, ale niegwałtownego, obniżenia temperatury ciała psa. Zwierzaka trzeba przenieść w bezpieczne, zacienione miejsce. Aby schłodzić psa, można zmoczyć go wodą, a następnie skierować na jego ciało chłodny strumień wentylatora. Pomóc mogą też okłady z lodu. Przytomnego psa warto poić chłodną wodą. Czworonoga należy chłodzić, aż do momentu, gdy jego temperatura (mierzona w odbycie) osiągnie wartość 39,4-40 °C. Pies musi być jak najszybciej przetransportowany do gabinetu weterynaryjnego. Konieczna może być hospitalizacja połączona z podawaniem tlenu i płynów oraz monitoringiem temperatury.

Jak chronić psa przed udarem cieplnym?

W upalne dni należy zatroszczyć się o zapewnienie pupilowi właściwych warunków spacerów i wypoczynku. Zmiany w harmonogramie przechadzek są wskazane, gdy temperatura na zewnątrz przekracza 25 °C. Długie spacery najlepiej zaplanować o świcie lub późnym wieczorem. Warto spacerować z psem po obszarach z wysokimi drzewami (np. lasach), a unikać terenów otwartych (np. łąk) i rozgrzanych asfaltowych ścieżek. Należy zrezygnować z intensywnych ćwiczeń fizycznych i treningów. Zamiast biegania czy aportowania lepiej zaproponować zwierzakowi pływanie. Podczas przechadzek nie powinniśmy używać akcesoriów, które mogą utrudniać czworonogowi ziajanie czy powodować oparzenia. Jeśli musimy użyć kagańca, wybierzmy model fizjologiczny. Nie stosujmy metalowych obroży, smyczy czy zawieszek. W czasie upałów pies powinien mieć zapewniony stały dostęp do świeżej, chłodnej wody. Na spacery warto zabierać przenośny bidon z wodą. Właściciele psów ras bezwłosych przed przechadzką powinni zabezpieczyć skórę podopiecznego kremem z filtrem przeciwsłonecznym.

W ogrodzie warto stworzyć dla pupila specjalny kącik wypoczynkowy, w którym nie będzie narażony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Najlepiej urządzić go pod osłoną drzew lub parasola. Pupilowi można zaoferować też basen, namiot czy prysznic w formie zraszacza do roślin. Pies powinien mieć możliwość swobodnego przemieszczania się po ogrodzie, jak i wchodzenia do domu.

W trackie upałów nie należy zamykać psa w niewentylowanym pomieszczeniu. W domu, w miejscu, gdzie wypoczywa zwierzak, trzeba uchylić okna lub włączyć wentylator. Warto pozostawić pupilowi matę chłodzącą, która wspomaga obniżanie temperatury na drodze kondukcji (poprzez stykanie się ciała z zimną powierzchnią). Można też przygotować dla czworonoga zimne przekąski (np. mrożone lub schłodzone marchewki).

W gorące dni lepiej unikać długich podróży ze zwierzakiem. Nigdy nie należy pozostawiać czworonoga w zamkniętym aucie – temperatura w nim może dochodzić do 60 °C. W czasie podróży trzeba pamiętać o krótkich postojach, podczas których zwierzak będzie mógł się napić i udać na krótki spacer.