Sterylizacja czy terapia hormonalna u kotki – co wybrać?

Gromadka mruczących maluchów to nie tylko źródło ogromnej radości, ale również spora odpowiedzialność. Nie każdemu nowo narodzonemu kociakowi udaje się znaleźć dom. Aby ograniczyć bezdomność wśród zwierząt, niezbędne jest kontrolowanie rozrodu domowych pupili. Najpopularniejszymi metodami zapobiegania ciąży u kotek są: sterylizacja i antykoncepcja hormonalna. Jakie są ich wady i zalety?

Sterylizacja kotki – zalety i wady

Sterylizacja to zabieg chirurgiczny, w wyniku którego zwierzę nieodwracalnie traci zdolność do rozrodu. Ubezpłodnienie kotek polega na usunięciu jajników i macicy. Zabieg może być wykonany zarówno przed osiągnięciem dojrzałości płciowej (przed pierwszą rują), jak i w wieku dorosłym.

Sterylizacja to najskuteczniejsza metoda zapobiegania ciąży u kotki. Jej efekt utrzymuje się przez całe życie. Poddanie pupilki temu zabiegowi zapobiega pojawieniu się na świecie niechcianych kociąt, a w konsekwencji przyczynia się do ograniczenia populacji bezpańskich zwierząt. W hodowli kotów rasowych pozwala dokonać selekcji i wykluczyć z rozrodu zwierzęta obciążone chorobami genetycznymi lub odbiegające od wzorca rasy. Jest więc najlepszym rozwiązaniem, jeśli nie zamierzamy nigdy rozmnażać kotki.

Zabieg sterylizacji ma wpływ nie tylko na zdolność kotek do rozrodu, ale również na aktywność hormonalną całego ich organizmu. W jego wyniku dochodzi do zahamowania wydzielania hormonów płciowych (estrogenów i progesteronu). Skutkiem tego jest ustąpienie u kotki uciążliwych objawów rui (intensywne miauczenie, znakowanie terenu moczem, ucieczki). Sterylizacja chroni też kotki przed chorobami układu rozrodczego (np. ropomaciczem) i zmniejsza ryzyko problemów na tle hormonalnym (np. nowotworów gruczołu mlekowego, ciąży urojonej, niektórych chorób dermatologicznych).

Sterylizacja, jak każdy zabieg chirurgiczny wykonywany w znieczuleniu ogólnym, niesie pewne ryzyko powikłań. Nie może być przeprowadzona u kotek cierpiących na poważne choroby kardiologiczne czy ogólnoustrojowe. Kotki po zabiegu wymagają rekonwalescencji trwającej najczęściej kilkanaście dni. W tym czasie trzeba chronić ranę pooperacyjną przed wylizywaniem i ograniczyć aktywność pupilki. W celu zabezpieczenia rany często stosuje się specjalne kubraczki ochronne, które uniemożliwiają pielęgnację futerka. U niektórych kotek ograniczenia związane z pielęgnacją mogą wywołać depresję.

Zabieg sterylizacji może zwiększyć ryzyko niektórych chorób, np. zaburzeń wzrostu, zwyrodnienia stawów. Częstym problemem u sterylizowanych kotek jest też nadwaga i otyłość. Zmiany hormonalne powodują m.in. spadek tempa metabolizmu, zwiększenie apetytu i wzmożone odkładanie się tkanki tłuszczowej. Aby zapobiec nadmiernemu przybieraniu na wadze przez kotkę po sterylizacji, należy zmodyfikować jej dietę oraz zwiększyć jej aktywność fizyczną. Konieczne jest obniżenie kaloryczności posiłków o 25-30%. W tym celu można zastosować specjalne karmy dla kotek sterylizowanych.

Warto wiedzieć:

W języku potocznym termin sterylizacja stosowany jest w odniesieniu do kotek, a kastracja – do kocurów. Zgodnie z terminologią weterynaryjną u zwierząt obu płci zwykle wykonuje się jednak zabieg kastracji, czyli usunięcia gonad. Sterylizacja w znaczeniu medycznym polega natomiast na zablokowaniu transportu komórek rozrodczych (podwiązaniu lub przecięciu jajowodów bądź nasieniowodów).

Antykoncepcja hormonalna u kotki – zalety i wady

Do kontrolowania płodności kotki można wykorzystać tabletki antykoncepcyjne lub zastrzyki hormonalne. W przeciwieństwie do efektów sterylizacji rezultaty ich stosowania są jedynie okresowe i w pełni odwracalne. Zastrzyki i tabletki antykoncepcyjne dla kota bazują na syntetycznych gestagenach, które działają w sposób podobny do progesteronu. Do jednych z najczęściej używanych środków tego typu należą tabletki provera dla kota, zawierające octan medroksyprogesteronu. Antykoncepcja dla kota powoduje zablokowanie cyklu jajnikowego, zahamowanie rui i popędu płciowego.

Środki antykoncepcyjne muszą być stosowane regularnie. Tabletki dla kota na ruję zwykle trzeba podawać raz w tygodniu. Zastrzyki wykonuje się raz na kilka miesięcy (zwykle co 3-4). Aplikowanie takich środków należy rozpocząć w odpowiedniej fazie cyklu płciowego (w okresie bezrujowym). Niezalecane jest ich stosowanie, gdy kotka ma ruję.

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej wymaga dużej systematyczności. Pominięcie dawki specyfiku może doprowadzić do ponownego wystąpienia rui. Sporych problemów często nastręcza podawanie tabletek. Wiele mruczków źle toleruje preparaty w takiej formie. Jeszcze bardziej nieprzyjemne są dla kotek zastrzyki podskórne – wywołują ból, odczyny zapalne, podrażnienia. Dodatkowo terapia hormonalna wymusza częste wizyty u weterynarza, połączone z badaniami kontrolnymi. Dla wielu zwierzaków są one bardzo stresujące.

Długotrwałe stosowanie środków antykoncepcyjnych narusza równowagę hormonalną i niesie liczne skutki uboczne. Należą do nich m.in.: nowotwory gruczołu sutkowego, ropomacicze, choroby wątroby, metropatie. Z tego względu tabletki antykoncepcyjne dla kota nie powinny być podawane dłużej niż przez kilka lat.
Antykoncepcja farmakologiczna w przeciwieństwie do sterylizacji pozwala w każdej chwili przywrócić kotce pełne możliwości rozrodu. Nie wiążę się też z ingerencją chirurgiczną. Polecana jest dla kotek, u których nie można wykonać sterylizacji. Możemy rozważyć jej stosowanie, jeśli musimy na razie odłożyć plany hodowlane, a chcemy, by nasza kotka miała w przyszłości potomstwo.