Wiewiórka — wszystko, co musisz wiedzieć o rudym spryciarzu

Szybkie, zwinne i ciekawskie, nadają naszym lasom i parkom niezaprzeczalnego uroku. Ich rudy ogon zachwyca małych i dużych, a obserwowanie ich zachowania jest wspaniałą lekcją o naturze nie tylko dla najmłodszych. Mowa oczywiście o wiewiórce, uroczym, rudym gryzoniu. Choć wyróżniamy aż 23 podgatunków wiewiórek, w Polsce na wolności żyje jedynie wiewiórka pospolita — poznaj ją bliżej!

Spis treści

• Podstawowe informacje o wiewiórkach
• Wiewiórka – charakter i osobowość
• Czy wiewiórkę można trzymać w domu
• Co jedzą wiewiórki
• Zdrowie wiewiórek

Podstawowe informacje o wiewiórkach

Wiewiórki to dziko żyjące gryzonie, które żyją blisko nas, a jednocześnie nadal skrywają przed nami zaskakująco dużo tajemnic.

Choć w Polsce dziko żyje jedynie wiewiórka pospolita, jest ona częścią olbrzymiej wiewiórczej rodziny wiewiórkowatych. Do dalekich kuzynów wiewiórek należą m.in. susły, nieświszczuki, czy polatuchy – te ostatnie znane są także jako „latające wiewiórki”. Wyróżniamy 34 gatunki wiewiórek (w tym 6 wymarłych). Wśród wiewiórek pospolitych, których przedstawicielki podziwiamy na spacerach, wyróżniamy 23 podgatunki. „Nasza” wiewiórka to S. vulgaris fuscoater – zazwyczaj ruda (w górach występują też czarne) i waży średnio 300-400 g. Bardzo rzadko rodzą się białe wiewiórki-albinosy.

Futerko wiewiórki zmienia się na zimę – staje się dużo gęstsze i zauważalnie ciemniejsze. Mitem jest, że wiewiórki zapadają w sen zimowy. Zimą wiewiórki są o wiele mniej aktywne, zwłaszcza w bardzo niesprzyjającą pogodę. Wiewiórki nie hibernują, a rzadziej wychylają nosek zza dziupli – dlatego w zimowe miesiące trudniej je zaobserwować.

Znakiem rozpoznawczym wiewiórki jest jej długi ogon. To nie tylko ozdoba, ruda kita jest bardzo praktyczna i znacząco ułatwia wiewiórce życie. Podczas zimowych miesięcy wiewiórki okrywają się puszystym ogonem jak kołderką, a niezależnie od pory roku – wykorzystują go do utrzymywania równowagi podczas długich skoków między drzewami. Ogon wykorzystywany jest w komunikacji niewerbalnej między wiewiórkami – jego nastroszenie i ułożenie to ważny element mowy ciała – podobnie jak u naszych psów i kotów.

Jako gryzoń, wiewiórka ma długie siekacze, które rosną przez całe życie. Wiewiórki ostrzą je podczas rozłupywania łupin orzechów. Rozpracowanie twardej łupiny orzecha włoskiego zębami zajmuje dorosłej wiewiórce ok. dwóch minut.

Wiewiórki prowadzą dzienny tryb życia, dzięki czemu możemy je łatwo spotkać.

Wiewiórka – charakter i osobowość

W środowisku naturalnym wiewiórki padają ofiarami wielu drapieżników, m.in. kuny, puszczyki, jastrzębie, ale też koty domowe – ochrona dzikich zwierząt to jeden z ważniejszych powodów, by pupil nie wychodził z domu bez nadzoru. Nic dziwnego, że żyjąca w ciągłym zagrożeniu wiewiórka jest czujna, ostrożna i zawsze gotowa do ucieczki.

Wiewiórki prowadzą samotniczy tryb życia, nie tworzą rodzin ani stad. Jednocześnie nie są jednak szczególnie terytorialne, a dla innych wiewiórek są zazwyczaj bezproblemowymi sąsiadami. Wiewiórki są dużo bardziej skłonne do bliskich kontaktów z innymi wiewiórkami zimą – czasami śpią wspólnie w gniazdach, by wzajemnie się ogrzewać.

Czy wiewiórkę można trzymać w domu

Wiewiórka ruda to dzikie zwierzę podlegające ochronie – nie może być zwierzakiem domowym. Zgodne z prawem jest jednak posiadanie udomowionych, hodowlanych wiewiórek innych gatunków. Należą do nich m.in. wiewiórki Hudsona.

Wiewiórka syberyjska, czyli burunduk, jeszcze do niedawna była hodowana w Polsce. Od 2016 roku została jednak objęta zakazem wwożenia do UE i hodowli jako gatunek inwazyjny.

Choć teoretycznie możesz mieć swoją własną wiewiórkę w domu, pozostaje pytanie, czy warto. Każdy, kto obserwował kiedykolwiek wiewiórki w naturze, wie, że są to zwierzaki potrzebujące do szczęścia przestrzeni. Teren, na którym może żyć wiewiórka to nawet 120 hektarów. Nawet największa woliera będzie tylko namiastką. Nasze lasy i parki często pełne są tych sprytnych rudzielców – do woli możesz odwiedzać je i karmić na spacerze.

Co jedzą wiewiórki

Wiewiórki żywią się przede wszystkim nasionami drzew iglastych i liściastych, ich ulubionym smakołykiem są orzechy włoskie w łupinie. Lubią też wyjadać nasiona z szyszek sosny i świerku, nie pogardzą owocami, kwiatami, czy pąkami. Zdarza im się uzupełniać dietę o pokarm zwierzęcy, głównie owady, jaja ptaków, ale też pisklęta i mniejsze ptaki – o wiele bardziej pożywne od pąków, czy kory drzew.

Wiewiórki to bardzo zaradne zwierzęta i potrafią dobrze wykorzystać pożywienie znajdujące się w danym miejscu. Zdarza im się korzystać z nasion z karmnika dla ptaków, korzystają też z dokarmiania przez ludzi (co nie zawsze wychodzi im na zdrowie). Poszukiwanie jedzenia i posiłki to główna aktywność wiewiórek – nawet aż 80% ich całej aktywności.

Dzienne zapotrzebowanie wiewiórek na energię jest stosunkowo niewielkie – jedynie ok. 100 kcal, czyli równowartość czterech orzechów włoskich.

Wiewiórki mają zwyczaj chowania pożywienia na później w wielu rozproszonych kryjówkach, co sprawia, że nadal część osób wierzy w zapadanie wiewiórek w sen zimowy. Wiewiórki chowają swoje łupy na gorsze czasy i wykazuj się przy tym nie lada sprytem. Przede wszystkim – zazwyczaj chowają na później swoje ulubione smakołyki, czyli np. orzechy włoskie. Umieją odróżnić żywność, która ma większe szanse dłużej przetrwać – szybko psujący się pokarm zjadają od razu. O wiele więcej energii wkładają też w schowanie najbardziej wartościowych skarbów – na schowanie orzecha włoskiego poświęcają kilka razy więcej czasu, niż na schowanie orzecha laskowego.

Wiewiórki mają wiele kryjówek na jedzenie, ale nie zawsze są w stanie z nich skorzystać. Przysmaki wyjadają im ptaki i… inne wiewiórki. Dlatego wiewiórka to prawdziwa maksymalistka, która wychodzi z założenia, że bezpieczniejszą opcją od jednej spiżarni będzie… bardzo dużo spiżarni.

Wiewiórki nie zjadają całości swoich łupów, dzięki czemu część schowanych przez nich w ziemi nasion ma szansę wykiełkować. Dzięki temu wiewiórka pomaga współtworzyć lasy i parki, w których żyje.

Karmienie wiewiórek przez ludzi nie zawsze wychodzi im na zdrowie. Przede wszystkim – nigdy nie karm wiewiórek żywnością przetworzoną – chleb, bułki, wafelki i inne tego typu produkty bardziej wiewiórce zaszkodzą. Błędem jest też podawanie wiewiórkom solonych orzechów. Wiewiórki o wiele bardziej lubią orzechy w łupince – łatwiej je przechowywać.

Podczas karmienia wiewiórek pamiętaj, by nie zmuszać ich do podchodzenia. To dla wiewiórki duży stres, sprawia też, że wiewiórka traci nieco swojej naturalnej czujności, która jest jej największą bronią w walce z drapieżnikami.

Zdrowie wiewiórek

Wiewiórki żyją zazwyczaj 3-4 lata, choć bardzo rzadko zdarzają się także osobniki nawet siedmioletnie. W niewoli wiewiórki żyją nawet ok. 10 lat. Podstawowym zagrożeniem są dla nich drapieżniki, ale też samochody i inne pojazdy – zwłaszcza w przypadku wiewiórek żyjących w miastach.

Na zdrowie wiewiórek wpływa wiele czynników, w tym dostępność pożywienia, czy pula genetyczna danej populacji. Wiewiórki często są nosicielami pasożytów, w tym pcheł, wszy, roztoczy, czy kleszczy. Mogą też roznosić choroby, np. boreliozę.

Jeżeli spotkasz chorą wiewiórkę, która potrzebuje pomocy medycznej, zadzwoń po Animal Patrol. Jeżeli jest to możliwe, możesz też spróbować złapać wiewiórkę i zawieść ją de weterynarza. Najlepszym miejscem dla chorej wiewiórki jest azyl dla dzikich zwierząt, ale zwykły weterynarz jako „lekarz pierwszego kontaktu” – też będzie prawidłową opcją.

W przypadku znalezienia małych wiewiórek bez opieki wiewiórczej mamy, lepiej zachować ostrożność. Mama wiewiórka nie zostawia swoich młodych – najprawdopodobniej wróci po swoje dziecko w ciągu maksymalnie 3 godzin. Zabrać małą wiewiórkę możesz, jeżeli młode jest bez opieki dłużej, lub jest wyraźnie chore. Nie próbuj samodzielnie odchowywać wiewiórki – przekaż ją lecznicy dzikich zwierząt, która wypuści zwierzaka na wolność, kiedy będzie na to gotowy.

Zagrożeniem dla naszych rodzimych wiewiórek jest wiewiórka szara – inwazyjny gatunek wiewiórki, który przenosi poxwirusa – niebezpiecznego dla naszych wiewiórek. Szare wiewiórki pochodzą z Ameryki Północnej, występują w Wielkiej Brytanii i we Włoszech – kwestią czasu jest pojawienie się ich w Polsce.

Czytaj również: Małe ssaki

Być może zainteresuje Cię również ten wpis: Lotołapanka karłowata - oryginalny zwierzak, który Cię zaskoczy

Poprzedni wpis: Wilczak czechosłowacki – dzikość z natury