Basenji - pies, o którym nie da się zapomnieć

2022-03-03

Choć nie udowodniono, by psy basenji były bezpośrednimi potomkami psów towarzyszącym faraonom w starożytnym Egipcie, ich widoczna na pierwszy rzut oka wyjątkowość jest tak duża, że opinia „królewskich psów” przylgnęła do nich na dobre. Rasa przez wieki rozwijała się bez interwencji człowieka – ludziom, wśród których żyły, nigdy nie zależało na wzmacnianiu, czy też osłabianiu jakichkolwiek cech. Rozwój w izolacji od większości innych ras doprowadził natomiast do tego, że basenji znacząco różnią się od innych psów – głównie pod względem charakteru i zwyczajów. Życie w gorącym, wymagającym klimacie wymagało od nich dostosowania się. Pod wieloma względami basenji zachowanie basenji przypomina bardziej kota – być może dlatego, że rasa rozwijała się w tych samych warunkach, w których żyją wielkie, dzikie koty. Na czym polega wyjątkowość basenji i dla kogo będzie to pies idealny?

Historia rasy

Basenji to rasa, która obecna była na całym kontynencie afrykańskim, choć najczęściej kojarzone są z Egiptem, gdzie miały być towarzyszami samych faraonów i Kongo, w którym po raz pierwszy zostały spotkane przez Europejczyków. Trudno jest oszacować, jak stara jest to rasa – pierwsze wzmianki o psach podobnych do znanych nam obecnie basenji pochodzą z ok. 3000 r. p.n.e., ich rysunki można znaleźć na ścianach piramid i grobowców. Już wtedy wyraźnie widać psy o podobnej sylwetce, stojących uszach i zakręconym ogonie.

Ich rola zmieniała się przez wieki – basenji były psami obronnymi, pasterskimi, towarzyszącymi i myśliwskimi. Choć były bardzo cenione przez swoich towarzyszy, nie były one specjalnie rozpieszczane – samodzielnie zdobywały one pożywienie, polując na własną rękę. To właśnie niezależność od człowieka i przebywanie z nim dla przyjemności pomimo niezależności sprawiało, że basenji były otoczone tak dużym szacunkiem.

Besenji były doskonałymi myśliwymi – w grupie mogły polować nawet na lwy. W starożytnym Egipcie były kojarzone z bogiem Anubisem. Już wtedy opisywano, że basenji to psy, które wyją i jodłują, w odróżnieniu od innych znanych psów.

Pod koniec XIX w., w 1870 roku psy basenji zostały „odkryte” przez Brytyjczyków, którzy nazwali je „terierami z Kongo”, pomimo że basenji nie mają nic wspólnego z terierami. Psy zostały sprowadzone do Wielkiej Brytanii i wystąpiły podczas Crufts – wystawie psów w 1985 r. Pierwsze próby hodowli w Europie nie były jednak szczęśliwe – pierwsze mioty i psy sprowadzone do Europy umierały na nosówkę i z powodu innych chorób. Przyzwyczajone do ciepłego, suchego klimatu, basenji kiepsko znosiły chłód. Za początek hodowli w Europie uważa się 1973 rok, a w 1942 roku utworzono pierwszy wzorzec basenji. Choć rasa była rozpowszechniona w wielu krajach afrykańskich, oficjalny patronat nad basenji sprawuje Wielka Brytania, jako kraj, który jako pierwszy rozpoczął celową hodowlę i nie ustawał w wysiłkach, by te wspaniałe psy były hodowane poza swoją ojczyzną.

Do Polski basenji trafiły w 1992 r. Choć nie są szczególnie popularną rasą, bez problemu znajdziesz dobre hodowle basenji w Polsce.

szczeniak basenji hodowla

Charakter i osobowość

Jeżeli interesujesz się tą rasą i zastanawiasz się nad zakupem szczeniaka basenji, na pewno nie raz spotkasz się z określeniem „psokoty”. Basenji faktycznie ma z kotami wiele wspólnego, pod wieloma względami. Przede wszystkim, choć jest to pies potrzebujący towarzystwa i bliskości swojego opiekuna, nie będzie narzucał się człowiekowi ze swoją obecnością. Tak jak w przypadku kota, czasami przebywanie w tym samym pomieszczeniu może być uznawane przez basenji za wspólne spędzanie czasu – współdzielicie przecież to samo terytorium. Nie oznacza to jednak, że basenji nie potrzebują czułości – wręcz przeciwnie – doceniają ją. Nie można jednak jej porównać do bliskości typu „wszędzie tam, gdzie ty”, charakterystycznej chociażby dla labradorów, cavalierów, czy shih tzu.

Basenji bardzo przywiązuje się do członków swojej rodziny i potrzebuje jej miłości, co nie oznacza, że będzie chciał ciągle wchodzić w interakcje. Często widocznie obiera sobie za ulubieńca tylko jedną osobę z całej rodziny. Wobec obcych bywa nieufny i nawiązywanie nowych znajomości może przychodzić mu z trudem. Bardzo ważna jest więc socjalizacja, zarówno jeszcze u hodowcy, jak i w nowym domu. Bez niej nieufność może przerodzić się z czasem w strach i chęć obrony opiekuna przed całym światem.

Jest to jednocześnie bardzo mądry pies, choć niekoniecznie przekłada się to na chęć uczenia się nowych sztuczek. Niezależny, samodzielny i uparty – już na pierwszy rzut oka widać, że to nie jest najłatwiejszy materiał na mistrza obedience. Nie oznacza to, że basenji nie należy szkolić – wręcz przeciwnie. Będzie to jednak wymagało bardzo dużo cierpliwości. Warto zapytać swojego hodowcę o kontakt do zaprzyjaźnionego trenera – basenji jest na tyle charakterystyczny, że „zwyczajne” techniki szkolenia mogą być nieefektywne. Osoba, która ma doświadczenie w rasie, będzie na pewno nieocenionym wsparciem. Na szczęście, choć basenji to nie należą do pierwszej dziesiątki najczęściej spotykanych psów na naszych ulicach (a może właśnie przez to), hodowcy bardzo często udzielają kompleksowego wsparcia dla nowej rodziny swoich szczeniąt.

To aktywne, żywiołowe i wesołe psy, które potrzebują dużo aktywności. Mile widziane będzie zarówno zmęczenie pupila długim spacerem, jak i zabawy wymagające aktywności umysłowej. Basenji, który będzie miał zaspokojoną potrzebę ruchu i zabawy, w domu będzie raczej spokojnym towarzyszem. Bez zapewnienia mu zajęcia – znajdzie je sobie sam, niekoniecznie takie, jakbyśmy sobie tego życzyli.

Niezależność i zdobywanie pożywienia na własną rękę przez wieki – jak można się domyślić, to połączenie zaowocowało silnie rozwiniętym instynktem myśliwskim. Niestety towarzyszą mu często wybiórcze kłopoty ze słuchem, kiedy opiekun próbuje przywołać pupila podczas pogoni za tropem.

Czym basenji najbardziej wyróżniają się wśród innych psów? Co sprawia, że tak często porównuje się je do kotów? Przede wszystkim – są to psy, które nie szczekają. Komunikują się za pomocą wycia, jodłowania, a także całego spektrum innych dźwięków, których zazwyczaj nie kojarzymy z psią komunikacją. Brak szczekania nie oznacza więc, że basenji są ciche.

Drugim znakiem charakterystycznym jest charakterystyczny sposób mycia się, dokładnie w ten sam sposób, jak robią to koty. Basenji wylizują swoje futro, a także myją je poślinionymi łapkami. Ich mowa ciała i niektóre zwyczaje mogą się też różnić od tych, które są charakterystyczne dla psów – może to powodować napięcia na spacerach. Tak jak koty, unikają one najczęściej wody (nie tylko zbiorników wodnych, ale też deszczu), często zbyt mało piją i uwielbiają wygrzewać się na słońcu – to prawdopodobnie skutek powstawania rasy w gorącym klimacie.

basenji - do bloku czy domu z ogrodem

Dla kogo ta rasa będzie odpowiednia

Jednym z powodów stosunkowo małej popularności tej rasy jest na pewno jej nietypowość. Basenji to wyjątkowe psy, które stanowczo odbiegają od wielu stereotypów, które w naszym wyobrażeniu przedstawiają standardowego psa. Dla jednych może być to zaleta, dla innych – wada. To szczególne psy, które potrzebują szczególnego traktowania.

Przede wszystkim, basenji to psy dla osób aktywnych, uprawiających sport. Jeżeli szukasz pupila, który będzie z Tobą uprawiał jogging, bikejoring (jazda na rowerze z psem biegnącym obok), agility, a nawet tropienie. Zmęczenie basenji to klucz do spokojnego i zrównoważonego psa w domu. By szczęśliwie żyć z psem tej rasy, wyczynowe uprawianie sportu nie jest konieczne, jednak wtedy wskazane jest wychodzenie codziennie na długie spacery.

Basenji to pies, który w domu nie potrzebuje bardzo dużo typowej interakcji, jednak źle czuje się w pustym domu. Dlatego nie będzie czuł się najlepiej towarzystwie osoby, która po etatowej pracy znika z domu, by realizować liczne pasje – bez pupila.

Często można spotkać się z opinią, że basenji będzie najlepszym wyborem dla osoby doświadczonej, jednak nie jest to warunek konieczny. Basenji na tyle różnią się od innych psów, że ich mowy ciała i zwyczajów i tak najczęściej trzeba nauczyć się od nowa. Przyda się natomiast konsekwencja, cierpliwość i chęć do treningu z pupilem, które dużo częściej spotykane są wśród osób, które miały wcześniej doświadczenie w pracy z psem.

Basenji a inne zwierzęta

Basenji najlepiej dogadują się z przedstawicielami własnej rasy, stosunki z innymi psami bywają różne i w dużej mierze zależą od pracy nad socjalizacją. Mowa ciała basenji bywa nierozumiana przez niektóre psy, co w połączeniu z wrodzonym dystansem basenji może powodować mniejsze lub większe nieporozumienia na spacerze. Nie oznacza to, że basenji można izolować od innych psów, wręcz przeciwnie – zajęcia na psim przedszkolu i wychodzenie na spacer wspólnie z zaprzyjaźnionymi psiarzami pomogą pupilowi lepiej dogadywać się ze współbratymcami.

Z kotami basenji najczęściej dogadują się bez większego problemu, chociaż jak w każdym innym przypadku sprawdza się zasada, że najłatwiej łączy się stosunkowo młode zwierzaki.

Z uwagi na silny instynkt łowiecki opieka nad basenji i mniejszymi zwierzętami może być dość ryzykowna.

Basenji a dzieci

Choć nie ma przeciwwskazań, by basenji był członkiem rodzinny, w której są nawet mniejsze dzieci, najprawdopodobniej pupil zacznie zawiązywać głębszą relację z dziećmi, kiedy staną się one starsze i bardziej samodzielne. Basenji ma bowiem tendencję do traktowania młodszych dzieci z lekkim pobłażaniem, nie jest też szczególnie zainteresowany zabawą z najmłodszymi. Dużo lepiej będzie dogadywał się z dziećmi w wieku szkolnym i nastolatkami.

czy basenji szczeka

Zdrowie basenji

Choć basejnji to rasa psów, która została ukształtowana w sposób naturalny, bez interwencji człowieka, nie są to psy aż tak zdrowe, jak często można usłyszeć. Choć generalnie cieszą się dobrym zdrowiem, jest kilka chorób genetycznych, które jest nieco podwyższone w przypadku basenji.

Najczęściej występujące choroby basenji:

Zespół Fanconiego – choroba genetyczna typowa dla basenji, atakująca głównie nerki. Ryzyko pojawienia się choroby zmniejsza się, przeprowadzając testy genetyczne u przyszłych rodziców.
Przepuklina pępkowa
Postępujący zanik siatkówki
Zaburzenia wchłaniania witaminy B12 (leczone za pomocą suplementacji witaminy)
Przerostowe zapalenie żołądka
Enteropatia basenji – typowa dla basenji choroba genetyczna o podłożu autoimmunologicznym, charakteryzująca się nieswoistym zapaleniem jelit.
Dysplazja stawów biodrowych.
Co ciekawe, prawidłowe wyniki krwi, jak i tarczycy są inne niż w przypadku większości ras psów. Podczas interpretacji wyników należy stosować tabelę używaną także do interpretacji badań chartów.

Żywienie – karma dla basenji

Basenji stanowczo nie należą do łakomczuchów, zdarza im się grymasić przy misce. To psy o wyjątkowo szybkiej przemianie materii. Karma o podwyższonej wartości energetycznej nie będzie jednak potrzebna, dopóki Twój pupil nie ma ustalonego grafiku dwugodzinnych treningów kilka razy w tygodniu.

Najlepszym wyborem będzie wysokomięsna karma bezzbożowa z małym dodatkiem warzy i owoców. Najczęściej psy preferują karmę mokrą, która wpływa też korzystnie na zdrowie nerek.

Pielęgnacja basenji

Basenji to psy, które wyjątkowo dbają o higienę, mają krótką, niewymagającą większych zabiegów sierść i nie wymagają szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Te psy znane są też z niechęci do pływania – na pewno nie grozi Ci, że Twój pies na spacerze postanowi znienacka sprawdzić, czy zmieści się cały do zabłoconej kałuży (pozdrawiamy opiekunów samoyedów).

Sierść basenji jest krótka, gładka i niemal pozbawiona podszerstka. Oznacza to, że wystarczy raz w tygodniu przeczesać ich sierść szczotką lub rękawicą, by pozbyć się martwych włosów. Z drugiej strony – w okresie jesienno-zimowym sweterek dla psa lub przeciwdeszczowa kurteczka stają się wyposażeniem obowiązkowym. Basenji nie znoszą zimna i bardzo źle znoszą chłodniejsze temperatury.

Pozostają standardowe czynności higieniczne – podcięcie pazurów, sprawdzanie stanu oczu i uszu (raczej tylko profilaktycznie), dbanie i higienę zębów.

Basenji – wzorzec rasy i wygląd

Pochodzenie: Afryka Centralna

Kraj patronacki: Wielka Brytania

Użytkowość: Pies myśliwski i do towarzystwa. Nie obowiązują próby pracy.

Klasyfikacja FCI: Grupa 5 – Szpice i psy ras pierwotnych, sekcja 6 – psy ras pierwotnych

Wrażenie ogólne: Arystokratycznie wyglądający pies lekkiej budowy, o delikatnym kośćcu. Czujny, inteligentny i zrównoważony. Namarszczona głowa ze stojącymi uszami noszona jest dumnie na łukowatej szyi. Wyraźna talia i głęboka klatka piersiowa wraz z ciasno zwiniętym ogonkiem sprawiają, że basenji robi wrażenie bardzo harmonijnie zbudowanego psa i wielkim wdzięku.

Temperament: Nie szczeka, co nie znaczy, że jest cichy – ma własny repertuar dźwięków, którymi porozumiewa się z otoczeniem. Jest inteligentny i niezależny, ale ma w sobie także niezwykłą potrzebę czułości. Może zachowywać się powściągliwie w stosunku do nieznajomych. Słynie z zamiłowania do czystości.

Wysokość: 40-43 cm

Waga: 10-11 kg

Głowa: Wyróżnia się wyraźnymi i licznymi, lecz delikatnymi zmarszczkami, które pojawiają się na czole, gdy pies prostuje uszy. Zmarszczki są mniej widoczne u szczeniąt i psów trójkolorowych. Głowa średniej wielkości, zwężająca się ku nosowi, nieznaczny stop. Pełny zgryz nożycowy.

Oczy: Ciemne, migdałowe, ustawione skośnie.

Uszy: Małe, spiczaste i stojące. Nieco nachylone do przodu.

Szyja: Mocna, wyraźnie łukowata, pełniejsza u podstawy. Dobrze osadzona na łopatkach, dzięki czemu daje wrażenie, że psy tej rasy noszą głowę wyjątkowo dumnie.

Tułów: Harmonijny tułów z krótkim, prostym grzbietem. Klatka piersiowa z głębokim mostkiem i dobrze wysklepionymi żebrami.

Ogon: Wysoko osadzony, mocno zakręcony nad grzbietem. Przylega silnie do uda. Może być zakręcony pojedynczo lub podwójnie.

Kończyny: Przednie kończyny proste, tylne mocne i umięśnione.

Sierść: Włos krótki, prosty, gładki i delikatny.

Umaszczenie:

Czysto czarna z białym
Ruda z białym
Czarna podpalana z białym, z podpalanymi znaczeniami nad oczami /pestki melona/, na kufie i policzkach
Czarna podpalana z białym
Pręgowana: rude tło z czarnymi pręgami; im wyraźniejsze pręgi, tym lepiej
Biel powinna znajdować się na łapach, klatce piersiowej i końcu ogona. Białe łapy, strzałka i kołnierz – opcjonalne

Imię dla basenji

Imię dla psa: Jambo, Fox, Zahir, Zefir, Orion, Kongo, Anubis, Kiwi, Drops, Wafel, Cezar, Rambo, Frodo, Bazyl, Bruno, Kaktus, Melon, Tajfun, Piorun, Beryl, Urwis, Snoopy, Pluto, Fąfel, Bingo, Irys, Oreo, Zenek.

Imię dla suczki: Asha, Nala, Saba, Dora, Zumba, Zahra, Ira, Izyda, Kira, Mucha, Żaba, Sowa, Nutka, Fuga, Fiona, Karo, Bójka, Zula, Kora, Lady, Zara, Alfa, Bryza, Brandy, Clio, Calipso, Dixie, Florka, Gaby, Happy.

Czytaj również: Pies

Być może zainteresuje Cię również ten wpis: Karma dla psa bez kurczaka - ranking 10 topowych produktów

Poprzedni wpis: Dlaczego mój kot... Nietypowe zachowania kota okiem behawiorysty.

Pokaż więcej wpisów z Marzec 2022